Duurzaam gebruik van de ondergrond

KENNISSESSIE | Bewust omgaan met het gebruik van de ondergrond is belangrijk. Nederland wordt steeds drukker en er wordt vaker gekeken naar de bodem voor extra ruimte. Maar ook hier wordt het voller en ontstaan er conflicten. En als de grond eenmaal geroerd is, is dit onomkeerbaar. 

We komen de bodem allemaal tegen in ons werk. Vanuit de deelnemers van de Afdeling Samenwerken komen voorbeelden te over, bijvoorbeeld over het vervangen van bomen. De vele kabels en leidingen maken het steeds lastiger om een nieuwe boom terug te plaatsen. Verleggen kost een hoop geld. ‘Er stond toch een boom? Waarom kan er dan geen nieuwe komen?’. We horen het bewoners zeggen. Als er bij de voorbereiding niet goed gekeken is naar wat er in de bodem ligt en bomen puur vanuit de bovengrondse inrichting worden ingetekend in een ontwerp, kun je je de problemen voorstellen. En, zo horen we terug, dat gebeurt nog regelmatig. Dat belooft een interessante bijeenkomst over duurzaam bodembeheer van de Afdeling Samenwerken.

De inrichting van de ruimte onder de grond geeft kansen of juist beperkingen voor de inrichting boven de grond.

Waarom ís de bodem dan zo belangrijk? 
De ondergrond kun je zien als fundament van alles waar we op leven. Maar liefst 11 van de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG's) van de Verenigde Naties hebben te maken met de ondergrond. Je kunt dan denken aan de bodem als een groeiplaats voor bomen en voor de landbouw. Belangrijk voor een natuurlijke en gezonde stad. Er zijn genoeg kansen voor het realiseren van duurzame energie. En natuurlijk is het de basis voor het functioneren van de openbare ruimte. Dit alles samen zorgt dat de ondergrond ook mede bepalend is voor een aantrekkelijk ondernemingsklimaat met goede voorzieningen. Als het onder de grond niet goed geregeld is, kun je je voorstellen wat dat betekent boven de grond. En, heel belangrijk, de meeste ingrepen zijn onomkeerbaar. Je kunt het maar één keer goed doen, of eigenlijk heel vaak goed, maar met één handeling verknallen.

Bron: website United Nations

Wat kunnen we doen?
Natuurlijk hebben we allemaal voorbeelden van wanneer het fout ging in de ondergrond. Maar wanneer gaat het dan goed?

• Weet wat er speelt! Door een goed beeld van wat er allemaal in die bodem zit kun je hier ook goed rekening mee houden en je laten leiden in je keuzes. Sommige aanwezigen gaan ‘shoppen’ bij collega’s om hier informatie in te winnen. Nog beter is een ‘bodem collega’ al voor het starten van een project aan te laten sluiten. Mariska van de gemeente Tilburg geeft aan dat zij ook vaak de bodem in 3D intekent bij projecten, er speelt vaak meer dan je je vooraf beseft. 
• Ga zuinig om met de ondergrond. Bijvoorbeeld door kabels en leidingen samen te pakken. Maak bij voorkeur gebruik van de natuurlijke eigenschappen van de bodem. En voorkom onnodig roeren van de bodem.
• Maak de juiste keuzes. Weeg kansen en risico’s af met collega’s, ga in gesprek. 
• Neem je verantwoordelijkheid! Iedereen die werkt in de ondergrond heeft invloed hierop.

​
Wat doet de gemeente ’s-Hertogenbosch
​Róger Derksen vertelt dat de toename van vergunningaanvragen voor warmte- koude installaties bij de gemeente ’s-Hertogenbosch de aanleiding was om goed te gaan nadenken over het duurzaam gebruik van de ondergrond. Collega’s die in aanraking komen met de ondergrond werden uitgenodigd in een workshop. En dat waren er veel meer dan gedacht, zoals bijvoorbeeld de afdeling Economie. Kansen en bedreigingen werden gedestilleerd en er werden verschillende onderzoeksprojecten gestart. Zo onderzocht de gemeente de invloed van de type verharding op de waarde van de ondergrond als voedingsbodem. Ook is er een ondergrondmatrix gemaakt, met daarin per thema mogelijke maatregelen, aandachtspunten en/of oplossingen. De bedoeling is dat deze bij elk project gebruikt wordt. Want, de grootste uitdaging van duurzaam bodembeheer is dat er zoveel verschillende betrokkenen en belangen zijn. Ook overige aanwezigen bevestigen dit. Goede communicatie(middelen) maken daarin het verschil. Dit is een traject waar de gemeente momenteel middenin zit.

De Afdeling Samenwerken is een kennisplatform en komt een aantal keer per jaar bij elkaar om kennis en ervaringen te delen over actuele onderwerpen die te maken hebben met de inrichting van de openbare ruimte.

De zelfvoorzienende wijk
Met de groep en de ondergrondmatrix als hulpmiddel buigen we ons over een case van een zelfvoorzienende wijk. Alleen water en glasvezel voorzieningen gaan de wijk in en de overige levensbenodigdheden moeten binnen de wijk worden opgewekt en verwerkt. Een duurzame bodem speelt daarbij een cruciale rol! Alles bij elkaar een waardevolle sessie met veel nieuwe inzichten.

​Wil je meer weten over een duurzaam gebruik van de ondergrond, lees dan meer over ons project Duurzame ondergrond in ’s-Hertogenbosch of neem contact met ons op!