De wegbeheerder, minder sturen en meer faciliteren

KENNISSESSIE |​​ Acht wegbeheerders met elkaar aan één tafel bij de Afdeling Samenwerken. We praten over de toekomst van ons vak. Want er gaat wat veranderen, dat voelen we allemaal wel aan. Maar wat? En hoe? Daarover verschillen de beelden soms flink. Het maakt tijdens het gesprek al snel veel los. Meningen en ideeën worden met veel passie en overtuiging met elkaar gedeeld vanmiddag. 

Onderhoud en prestaties​
De onderhoudstoestand is allang niet meer altijd de aanleiding om een weg op te knappen. Nee, ook nu al zijn er veel vaker andere redenen waarom wegen opgeknapt worden. Zoals bijvoorbeeld het verhogen van de veiligheid of de beeldkwaliteit. Dit wordt steeds dominanter voor de wegbeheerder. 

​Het beheer van de wegen inzetten als middel om de ambities (ofwel prestaties) van je organisatie te realiseren. Met slim wegbeheer kan je prima meerwaarde bieden aan bijvoorbeeld het verbeteren van de bereikbaarheid, het stimuleren van toerisme, of zelfs bijdrage aan de klimaat adaptatie. Je kan zelfs de gezondheid van mensen beïnvloeden. Het lijkt misschien nog ver weg maar aan tafel worden er al veel concrete voorbeelden genoemd, en het wordt ook steeds vaker van de wegbeheerder gevraagd.

Technologische ontwikkelingen
Daar komt nog bij dat er talrijke technologische ontwikkelingen boven ons traditionele vak hangen. Daarmee veranderen ook de eisen die gesteld worden aan het wegennet.
​
Zo hebben we ineens speedbikes die met 45 km per uur over een fietspad razen waar ook kinderen spelen. Over 5 jaar al verwachten we de eerste geheel zelf rijdende auto’s en de provincie Noord-Brabant geeft aan bezig te zijn met truck platooning. Een colonne met sensoren aan elkaar geschakelde vrachtwagens die als een trein over de weg rijden. Veilig en zuinig. En dan hebben we het nog niet eens over smart city. Voertuigen communiceren met de infrastructuur. Het is er al of het komt er snel aan.

Terugtredende overheid
Extra spanning wordt veroorzaakt doordat de overheid zich steeds meer terugtrekt. Enerzijds om de kennis uit de markt optimaal te benutten maar ook noodzakelijk omdat het steeds lastiger wordt om geschikte mensen aan te nemen voor dit werk.

Minder zelf doen. Maar wel de strategie bepalen en de regie voeren en de eindverantwoordelijkheid houden voor je het wegennet. Dan kom je al snel uit op moderne contractvormen. Een gebiedsgericht onderhoudscontract waarbij je de aannemer beoordeeld op de prestaties die je hem meegeeft.

Obstakels om te overwinnen
Ga er maar aanstaan. Jij als wegbeheerder, gewent om zelf inspecties te laten uitvoeren en je onderhoudsplanningen te maken. Je moet ineens op basis van prestaties gaan werken, al die technologische ontwikkelingen de baas blijven en vervolgens ook nog de hele boel op de markt gaan zetten. 

Het vraagt nogal wat van de wegbeheerder. We spreken verder over wat voor type persoon hier het best bij zou passen. Misschien niet eens meer de traditionele techneut maar meer een procesmanager. De technisch adviseur moet assetmanager worden! Maar kunnen we dat wel? En willen we dat allemaal wel? En waar begin je?

Je kan het ook niet alleen, er moet samengewerkt worden met de rest van je organisatie. Er moet een strategie komen, werkprocessen moeten worden uitgewerkt en misschien moet het organogram ook wel aangepast worden. Dat kost het allemaal veel tijd en inspanning. De provincie is er al een aantal jaar mee bezig en er is nog steeds erg veel te doen.

Een andere uitdaging is dat er nog erg weinig ervaring is met het gebiedsgericht uitbesteden van beheerwerk in prestatiecontracten. Ook is het vertrouwen dat deze contracten voor het wegbeheer dé oplossing zijn nog niet bij iedereen aanwezig. Het parkmanagement is bijvoorbeeld in het verleden nauwelijks van de grond gekomen en in een stedelijke omgeving zijn zoveel actoren om rekening mee te houden. Ook wordt aangegeven dat de prestaties die je een aannemer meegeeft er toch vaak niet voor zorgen dat je krijgt wat je wilt. Dat kan de wegbeheerder veel beter met zijn jarenlange gebiedskennis. Hierover verschilde de mening trouwens sterk aan tafel.

Maar we doen het al
Er zijn al hele concrete voorbeelden te noemen door de aanwezigen. De gemeente Tilburg heeft goede ervaringen met het gebiedsgericht onderhoudscontact voor de wijk Reeshof. Hier wonen toch ongeveer 50.000 mensen. Het zijn nog wel alleen kleinschalige werkzaamheden.

Een ander voorbeeld van modern wegenmanagement is het gebruik van de Buiten Beter app waarbij de meldingen gekoppeld zijn aan onderhoudscontacten bij aannemers. Zo wordt een melding automatisch binnen 24 uur opgelost zonder tussenkomst van de gemeente.

De veranderingen lijken onomkeerbaar. De vraag is natuurlijk wel hoe snel en in welke mate het allemaal zal gaan. Het vraagt in alle gevallen een open mind van de wegbeheerder en de bereidheid om op een ander manier met je werk om te gaan. Je moet ervaring gaan op doen en hierbij een risico durven nemen. Dat is wel bij alle aanwezigen doorgedrongen.
​
We bedanken Jan Maurix van de provincie Noord-Brabant hartelijk voor zijn presentatie ter begeleiding deze bijeenkomst.